Indeks nośności i indeks prędkości opon – co oznaczają?

Jak sprawdzić, czy opony posiadają odpowiedni indeks nośności?

Aby łatwiej zrozumieć idee indeksu nośności musimy wprowadzić tutaj nieco matematyki i przy okazji pokazać, jak w prosty sposób sprawdzić, czy opony w Waszych samochodach posiadają odpowiednie indeksy nośności.

Jak wspomnieliśmy, indeks nośności określa maksymalne obciążenie, jakie wytrzyma pojedyncza opona (przy jeździe z maksymalną prędkością określoną przez indeks prędkości). Właśnie dlatego mnożąc wartość indeksu prędkość razy 4, powinniśmy otrzymać liczbę kilogramów nieznacznie wyższą od tej, jaką mamy podaną w dowodzie rejestracyjnym w polu F2 (dopuszczalna masa całkowita pojazdu).

Przykładowo w dowodzie w polu F2 mamy wartość 2 000 kg. Wobec tego indeks nośności w naszych oponach powinien mieć oznaczenie przynajmniej 85, czyli 515 kg (4 × 515 kg da 2 060 kg).

Podwyższony indeks nośności, czyli opony XL

Jeśli mówimy o indeksie nośności, warto wspomnieć o jeszcze jednym oznaczeniu, które często można spotkać na oponach. To oznaczenie to XL (ewentualnie EXL, RFD lub REF).

Opony XL (Extra Load) są dostosowane do większego obciążenia i ciśnienia niż ma to miejsce w oponie standardowej (SL – Standard Load). Skrótem tym określa się ogumienie, które na etapie konstruowania otrzymało dodatkowe wzmocnienia w ramach stopki lub czoła. Dzięki temu charakteryzuje się ono wyższym indeksem nośności, jest bardziej wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne i stabilniej zachowuje się podczas jazdy nawet w trudnych warunkach drogowych.

Opony XL są produkowane w ramach danego modelu i stosowane w mocniejszych samochodach o dużej masie (SUV-y, sportowe odmiany dużych sedanów). Oponom XL poświęcimy niebawem osobny poradnik.

To właściwie cała filozofia kryjąca się za indeksem prędkości i nośności, nie ma w tym żadnej wiedzy tajemnej. Z doświadczenia wiemy jednak, że w przypadku tych parametrów pojawiają się pewne pytania i niedopowiedzenia, które warto wyjaśnić.

Czy można jeździć na oponach z innym indeksem prędkości i nośności?

Zasada jest prosta: przy wyborze opon do samochodu trzymajmy się zaleceń producenta. Znajdziemy je w instrukcji obsługi oraz na tabliczce znamionowej w samochodzie. Powtarzamy to zawsze, kiedy wspominamy o doborze opon, ale naprawdę nie ma co kombinować.

Dla zachowania optymalnych właściwości jezdnych i bezpieczeństwa, jakie powinny zapewniać opony, wybierajmy takie, których rozmiar, indeksy nośności i prędkości są zgodne z zaleceniami producenta.

Pomijając już kwestie zdroworozsądkowe, musimy pamiętać, że polskie prawo drogowe zakazuje poruszania się samochodem, w którym jest zamontowane ogumienie o niższym indeksie prędkości i nośności niż ten określony przez producenta. Mówiąc inaczej: w przypadku zamontowania opon na sezon letni o niższych indeksach popełniamy wykroczenie drogowe.

Pewne odstępstwa są dopuszczone w przypadku opon zimowych. Tutaj zastosowanie ma inny akt prawny, a konkretnie Dyrektywa Rady 92/23/EWG. Według niej samochód może zostać wyposażony w zimówki o niższym indeksie prędkości pod warunkiem, że są dostosowane co najmniej do prędkości równej 160 km/h (Q). Co więcej, w pojeździe powinna pojawić się nalepka ostrzegawcza informująca o prędkości maksymalnej ustalonej dla tego ogumienia.

Oczywiście, proste „nie można” lub „zgodne z zaleceniami producenta” często nie wystarcza. Sprawdźmy więc, jakie konsekwencje niesie ze sobą niedopasowanie indeksów prędkości i nośności do zaleceń producenta.

Jazda na oponach z nieodpowiednimi indeksami nośności

Musimy zdawać sobie sprawę, że indeksy prędkości i nośności przekładają się na konstrukcję opony. Ten sam model opony różniący się indeksem nośności może być cięższy, sztywniejszy, posiadać dodatkowe warstwy czy wzmocnienia stopki.

Można więc napisać wiele o konsekwencjach jazdy na oponach indeksami prędkości i nośności źle dobranymi do samochodu. Łatwo jednak samemu domyślić się, co będzie się wówczas działo.

Wystarczy jedynie uzmysłowić sobie fakt, że opona jest sprężysta i ma swoją sztywność. Musi odpowiednio „uginać” się pod ciężarem samochodu. Dzięki temu ugięciu powierzchnia kontaktu z drogą jest taka, jak przewidział to producent. Wówczas opona pracuje, odkształcając się dokładnie tyle, ile powinna, osiąga odpowiednią temperaturę roboczą i odpowiednio przylega do asfaltu, gwarantując optymalne parametry.

To „odpowiednie” ugięcie i odporność na odkształcenia jest zapewniana właśnie przez odpowiedni indeks nośności. Oraz oczywiście przez ciśnienie, ale zakładamy, że jest odpowiednie.

Nie trudno więc wyobrazić sobie, co dzieje się ze zbyt miękką (z za niskim indeksem nośności) lub zbyt twardą oponą (z za wysokim indeksem nośności). Większy hałas, wyższe zużycie paliwa, gorsza przyczepność i mniejszy komfort to najbardziej ogólne konsekwencje. Nasilają się jeszcze bardziej przy zastosowaniu opon XL w samochodach, które ich nie wymagają.

Pojawia się jednak jedna zaleta, wynikająca z jazdy na oponach o wyższym indeksie nośności – większa odporność na uszkodzenia.

Źle dobrany indeks prędkości

W przypadku niedostosowania indeksu prędkości do zaleceń producenta konsekwencje nie będą miały aż tak znaczącego przełożenia na odczucia z jazdy, jak w przypadku indeksu nośności. Jak wspomnieliśmy wyżej w przypadku opon zimowych można nawet znacząco zaniżyć tę wartość.

W przypadku chęci zamontowania w samochodzie opon z dużo większym indeksem prędkości niż zalecany, trzeba pamiętać, że taka opon również będzie sztywniejsza. Opony przystosowane do prędkości 250 km/h będą posiadać np. dodatkową warstwę opasania, przez co będą twardsze i nieco cięższe niż takie z indeksami do 180 km/h. Ucierpi na tym komfort oraz ewentualnie zużycie paliwa.

Różne indeksy na różnych osiach – co wtedy?

W większości przypadków opony na obu osiach samochodu powinny posiadać ten sam indeks prędkości i nośności, chyba że producent przewidział inaczej. Wśród samochodów sportowych zdarzają się modele, które na osi tylnej posiadają opony w innych rozmiarach – szersze z tyłu i węższe z przodu. Wówczas różnią się również indeksy nośności takich opon.

Wróćmy do naszego Porsche 911 GTS. Indeks nośności opon dla osi przedniej wynosi 87 (czyli 545 kg), zaś dla osi tylnej jest znacznie większy – 102 (850 kg). To całkowicie normalne.

Jeżeli natomiast planujemy wymieniać jedynie dwie opony w samochodzie lub dokupić jedną w miejsce uszkodzonej, to zdecydowanie powinna być ona dopasowana pod względem indeksów do pozostałych opon w samochodzie chociażby z uwagi na wspomniane wcześniej różnice w budowie opony.

Indeks prędkości i indeks nośności a ubezpieczenie?

Zalecenia producenta dotyczące rodzaju zastosowanego ogumienia powinny być przestrzegane nie tylko ze względu na komfort jazdy i trakcje, ale również w naszym własnym interesie. Chodzi o ubezpieczenie.

Gdy podczas pokolizyjnej ekspertyzy rzeczoznawca odkryje, że w aucie zostały zastosowane opony o innym indeksie nośności czy prędkości niż zaleca producent samochodu, może wykorzystać ten fakt do zdecydowanego obniżenia kwoty odszkodowania, ewentualnie nawet odmowy wypłaty odszkodowania. To jeden z elementów, do którego po prostu można się przyczepić.

To właściwie wszystkie informacje, jakie chcieliśmy przekazać Wam w temacie indeksów prędkości i nośności. Jeżeli nadal macie pytania, bądź wątpliwości lub nie odnieśliśmy się tutaj do zagadnienia związanego z indeksami, które nie daje Wam spokoju, dajcie znać w komentarzu. Odpowiemy najszybciej, jak to możliwe.