Każdy kierowca
spotkał się z pogorszeniem stabilności i przyczepności samochodu do podłoża
podczas przejazdu z dużą szybkością przez kałużę. Nie każdy jednak wie, że
zjawisko to nosi swoją nazwę aquaplaningu i może być bardzo
niebezpieczne. Nieumiejętne zachowanie się podczas „płynięcia” po wodzie
prowadzić może nawet do całkowitej utraty panowania nad pojazdem, a co za tym
idzie, spowodować poważny wypadek. Czy można jakoś temu zapobiegać? Aquaplaning
co to jest i jak powstaje?
Czym jest aquaplaning (akwaplanacja)?
Zjawisko aquaplaningu
powstaje wówczas, kiedy bieżnik opon nie jest w stanie odprowadzić wody
znajdującej się pod kołem. Opona traci przyczepność od podłoża i zaczyna
„płynąć” po nawierzchni. Dzieje się tak, kiedy na powierzchni jezdni znajduje
się zbyt duża warstwa wody, co uniemożliwia powstanie adhezji cząsteczkowej -
oddziaływania międzycząsteczkowego, niezbędnego do powstania przyczepności. Aquaplaning
(akwaplaning) jest tym silniejszy, im większa jest głębokość wody oraz
prędkość samochodu.
Jak powstaje zjawisko aquaplaningu?
Podczas jazdy na
mokrej nawierzchni, samochód pcha część wody przed sobą. Kiedy opona uderza o
wodę, rośnie ciśnienie hydrodynamiczne wody. Jeśli ciśnienie to jest zbyt duże,
odepchnięcie cieczy przestaje być możliwe i pojazd zaczyna płynąć na tafli
wody. Zjawisko to jest określane mianem aquaplaningu.
Co wpływa na przyczepność na mokrej nawierzchni?
Obecnie istnieje
bardzo szeroki wybór opon, zarówno jeśli chodzi o opony letnie jak i opony
zimowe, czy uniwersalne – opony całoroczne. Na
Noweopony.pl na przykład, dostępne są modele o bieżniku asymetrycznym,
kierunkowym oraz symetrycznym. W oponie w zależności od modelu znajdują się
rowki kątowe, obwodowe, poprzeczne, a także lamel. To właśnie te rowki
odpowiadają za odprowadzanie wody i redukują akwaplaning. Istotne jest
ciśnienie opony. Tocząca się po mokrej nawierzchni woda wytwarza ciśnienie
hydrodynamiczne. Jeśli stanie się ono większe niż to w oponach, straci ona
swoją przyczepność. Modele, w których strefa kontaktu z nawierzchnią jest
bardziej zaokrąglona, powodują większe rozpraszanie wody. Ciśnienie
hydrodynamiczne jest wówczas niższe. Szerokość opon również ma znaczenie. Im
szersze, tym większy przepływ wody powinny mieć zapewniony, jeśli mają
odpowiednio odprowadzać nadmiar wody oraz zachować stabilność jazdy.
Jak unikać zjawiska aquaplaningu i co robić w przypadku powstania zjawiska?
Istotne jest, aby
zadbać o dobry stan techniczny opon, i zainwestować w te, które posiadają
wysoki bieżnik. Prędkość poruszania się pojazdu nie jest bez znaczenia, nie da
się jednak jednoznacznie jej określić. Zależy to od głębokości wody oraz
posiadanego modelu opon. Pamiętać należy, że przeszkody takie jak zakręty,
koleiny i potoki zwiększają ryzyko aquaplaningu i wymuszają redukcję
prędkości.
Ważne jest
zachowanie spokoju jeśli samochodów wpadnie w aquaplaning. Zabronione
jest wykonywanie gwałtownych ruchów. Ostrożnie trzeba obchodzić się z pedałem
gazu, bowiem kiedy auto zacznie odzyskiwać przyczepność, gwałtownie ruszy w
kierunku, w którym skręcone są koła. Właśnie ten moment, kiedy wychodzi się z aquaplaningu,
jest najbardziej niebezpieczny, dlatego ważna jest rozwaga oraz spokój.
Gwałtowne hamowanie czy kręcenie kierownicą jest najczęstszą przyczyną
wypadków.
Jakie opony są bardziej podatne na aquaplaning a jakie mniej?
Za odporność na
powstanie zjawiska aquaplaninu najbardziej odpowiadają kształt śladu
opon i bieżnik. Bardziej odporne są modele o kierunkowym bieżniku. Szczególnie
polecane są opony deszczowe, przystosowane do mokrej nawierzchni. Posiadają
rowki w kształcie litery V, co zwiększa możliwości odprowadzania wody.
Zaprojektowane zostały w taki sposób, aby pchać wodę do przodu, w kierunku
boków.
Klasa przyczepności na mokrej nawierzchni
Modele opon mają
różną klasę przyczepności. Informacje na ten temat znajdują się na etykiecie
dołączonej do danego modelu. Wyróżnia się kategorie od A do F, które oznaczają
drogę hamowania na mokrej nawierzchni. Na etykiecie znaleźć można również
parametry takie jak hałas emitowany przez oponę czy opór toczenia.
Aquaplaning podczas jazdy motocyklem
Kiedy na jezdni
znajduje się duża ilość wody, a motocykl porusza się za szybko, istnieje bardzo
duże ryzyko powstania aquaplaningu. Wówczas prawdopodobieństwo wywrotki
wzrasta, co jest bardzo niebezpieczne. Na powstanie zjawiska wpływ mają
czynniki takie jak:
·
szerokość
opony,
·
ciśnienie
w oponach,
·
kształt
odcisku opony (bieżnika),
·
ciężar
motocykla,
· głębokość wody.
Zbyt małe ciśnienie w oponach
Odporność opon na
powstawanie aquaplaningu jest związana z ciśnieniem w oponach. Zbyt
niskie znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zjawiska. Dzieje się tak, ponieważ
prędkość, przy której opony zaczynają być podatne na aquaplaning się
obniża.
Kształt odcisku opony
Opony o głębokim
bieżniku, zachowane w dobrym stanie technicznym mają większe możliwości
odprowadzania wody, dlatego prędkość pojazdu może być większa. Dobrze jest
również, kiedy opona jest zaokrąglona. Pozwala to lepiej rozpraszać wodę i
zmniejsza ryzyko aquaplaningu.
Szerokość opony
Szersze opony
motocykla powinny być przystosowane do przepuszczania większej ilość wody. W
przeciwnym razie ciśnienie hydrodynamiczne pchanej wody szybko przekroczy
wartość ciśnienia w oponie i zwiększy się podatność na aquaplaning.
Inne czynniki
Zarówno ciężar
motocykla, jak i głębokość wody wpływają na powstawanie tego niebezpiecznego
zjawiska. Im niższy ciężar pojazdu i większa głębokość wody, tym
prawdopodobieństwo aquaplaningu rośnie.